Drzwi do przeszłości – „Etykieta japońska”

okładka książki z: www.wuj.pl

Jak wygląda japońska ceremonia parzenia herbaty? Dlaczego chorym nie daje się w Japonii kwiatów doniczkowych? Skąd wziął się zwyczaj noszenia przez Japończyków maseczek zasłaniających nos i usta? Czym różni się japoński uścisk dłoni od europejskiego? Wreszcie: jak zrozumieć, jacy naprawdę są Japończycy i z czego wynika oryginalność i egzotyka ich kultury?

„Etykieta japońska” Boyé Lafayette’a De Mente’a i Geoffa Bottinga to poradnik poświęcony typowym dla Japonii sposobom zachowywania się, tamtejszym formom towarzyskim i ceremoniałom. Wiedzie nas do świątyń i chramów, do metra i łaźni publicznych, do restauracji i na spotkania biznesowe, abyśmy – odbywając „interesującą i pouczającą podróż”[1] – poznali zwyczaje „jednego z najbardziej fascynujących społeczeństw świata”[2]. Ponieważ społeczeństwo Japonii cechuje swoiste połączenie tradycji z nowoczesnością, ale też dążenie do harmonii, rytualizacja różnych stron życia i poszanowanie natury, odkrywamy kraj postępowy, gościnny i coraz bardziej otwarty na inne kultury, jednocześnie zaś jesteśmy uczestnikami „emocjonalnej, intelektualnej i duchowej wycieczki w przeszłość”[3]. Dodam, że jednej z tych wycieczek, które zapadają w pamięć.

Najcenniejsze w „Etykiecie japońskiej” jest zręczne i przystępne przedstawienie dla nas egzotycznych, a przecież współcześnie kultywowanych obyczajów, oraz konsekwentne udowadnianie tezy, że w Japonii teraźniejszość została ukształtowana przez przeszłość. Na przykład: fascynujące, choć nieco archaiczne z naszego punktu widzenia kodeksy etyczne samurajów przyczyniły się do „wykreowania i zakorzenienia ogólnonarodowych cech charakteru, w tym kierowania się w życiu emocjami, jak i rozumem, pracy zespołowej ukierunkowanej na dobro grupy, koncentrowania się na ambitnych celach, dążenia do realizacji na pozór nierealnych wyzwań oraz tworzenia rękodzieła artystycznego nacechowanego emocjonalnym, zmysłowym przekazem, a jednocześnie mającego praktyczne zastosowanie”[4]. Co więcej, feudalna przeszłość Japonii znajduje kontynuację w formalizacji relacji towarzyskich, w trwałym przywiązaniu do tytułów i ukłonów, w manifestowaniu szacunku dla rozmówcy, w podnoszeniu do rangi sztuki wszystkiego, co ma charakter narodowy.

To uchylanie drzwi do minionych wieków prowadzi w „Etykiecie japońskiej” do stworzenia zestawu pożądanych zachowań cudzoziemca w Japonii. Jak wymieniać się wizytówkami? Dlaczego nie wolno wbijać pałeczek pionowo w ryż? Jak zapakować prezent? Gdzie wziąć kąpiel? Jak zachowywać się przy stole? Dowiadujemy się, co jest mile widziane, a na co w żadnym razie nie można sobie pozwolić, aby nie urazić czułych na konwenanse Japończyków – lub by nie naruszyć tabu.

Podróżowanie po Japonii nie byłoby zapewne łatwe bez choćby podstawowej znajomości języka. W „Etykiecie japońskiej” nie zabrakło więc porad, jak wymawiać japońskie sylaby i głoski, ani ujętych w krótki słowniczek użytecznych słów, zwrotów i terminów technologicznych. Jeśli zatem planujecie wizytę w Japonii i zależy Wam, by w oczach jej mieszkańców uchodzić za ludzi szanujących ich zwyczaje lub po prostu chcecie poszerzyć horyzonty, „Etykieta językowa” gładko przeprowadzi Was przez pierwsze spotkanie z tym krajem.

Książka należy do serii Mundus publikowanej przez Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

---

[1] Boyé Lafayette De Mente, Geoff Botting, Etykieta japońska, tłumaczenie: Grzegorz Ciecieląg, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2017, s. 8.

[2] Tamże.

[3] Tamże, s. 16.

[4] Tamże, s. 26.